Nawozy sztuczne - czy jest sens ? Problemy związanie z nadmiarnym nawożeniem mineralnym roślin

Istnieje przekonanie, że każda roślina w ogrodzie wymaga dodatkowego nawożenia mineralnego (użycia nawozów sztucznych). W myśl przekonania, że im więcej dostarczymy roślinom pożywki mineralnej, tym lepiej będą rosły. Nie do końca jest to prawda, poza tym rośliny często nie wymagają nawożenia, ponieważ rosną na wystarczająco urodzajnej glebie. Oczywiście rośliny, jak każdy żywy organizm, potrzebuje pokarmu do życia. Należy jednak zaznaczyć, że niektóre z nich mogą rosnąć na stosunkowo jałowej glebie. Poszczególne gatunki roślin różnie radzą sobie z pozyskiwaniem składników mineralnych zawartych w glebie. Często lepiej dostosować rośliny do istniejących warunków glebowych, aniżeli dokonywać czasochłonnych i drogich zabiegów poprawiających jakość gleby. 

 

Przed nawożeniem, warto sprawdzić strukturę i pH gleby. Parametry te wpływają na zawartość i przyswajalność składników pokarmów przez rośliny. Przykładowo na ziemi kwaśnej jony glinu stają się bardziej toksyczne hamując wzrost i rozwój korzeni. Są jednak gatunki roślin,  które potrafią sobie z taką sytuacją poradzić np. hortensja ogrodowa, której kwiaty pod wpływem dodatku siarczanu glinu, stają się niebieskie.

 

Najważniejszy dla rozwoju roślin jest poziom próchniczy, który składa się z cząstek mineralnych, organizmów glebowych oraz humusu (czyli szczątek martwych organizmów oraz innej materii organicznej). 

 

Przed nawożeniem roślin należy sprawdzić: 

1. Rodzaj gleby: 

• Gliniasta – najbardziej żyzna, bardzo dobrze zatrzymuje składniki pokarmowe i wodę. Niestety zbyt ciężka i zbita przez co dostarcza zbyt małe ilości tlenu do korzeni roślin. 
• Piaszczysta - przeciwieństwo ziemi gliniastej, nie magazynuje wody i składników mineralnych ale dostarcza dużo tlenu korzeniom roślin.
• Ilasta – drobna frakcja sprawia, że zatrzymuje zbyt dużą ilość wody. Jeśli nie są odpowiednio odwadniane to korzenie roślin będą się dusić z braku tlenu. 

Prosty test na sprawdzenie struktury gleby

Jeśli ziemia łatwo daję się formować, zbryla się, jest ciężka i zbita, to  mamy do czynienia z ziemią gliniasto/ilastą. Natomiast jeśli jest sypka i bardzo łatwo się rozpada, nie da się z niej uformować kulki, to mamy do czynienia z glebą piaszczystą. 

 

 

Ziemia gliniasta jest elastyczna jak ciasto i łatwo daje się formować

Ziemia ilasta łatwo się zbryla, nie rozpada się

Ziemia z dużą domieszką piasku, znacznie łatwiej się "kruszy" i rozpada

Jak to w naturze bywa, najważniejsze jest równowaga 

Idealna gleba powinna mieć te same proporcje gliny, piasku, pyłu i iłu. Będzie wtedy idealnie żyzna z uwagi na możliwość magazynowania minerałów, a także dzięki dużym ziarenkom piasku, dostarczy korzeniom roślin tlen. 

 

2. Odczyn gleby, który dla większości roślin powinien być lekko kwaśny. Choć są rośliny takie jak wrzosy czy różaneczniki, które preferują gleby bardzo kwaśne. Z kolei rośliny takie jak powojniki, czosnek niedźwiedzi wymagają gleb zasadowych. W przypadku tych różnych grup roślin, wymagane jest nieco inne nawożenie. O czym napiszę niżej.

 

Najczęściej występujące niedobory, które są uzależnione od rodzaju i pH gleby: 

• gleby intensywnie uprawiane, ubogie w humus – niedobór azotu;
• gleby piaszczyste i kwaśne - niedobór potasu, wapnia, magnezu;
• gleby kwaśne, wilgotne – niedobór fosforu ;
• gleby piaszczyste – niedobór siarki;
• gleby zasadowe –niedobór żelaza.

Podstawowe wytyczne dotyczące nawożenia roślin:

1. Najbardziej powszechne są niedobory potasu, fosforu, a przede wszystkim azotu. Niedobory mikroskładników są rzadziej spotykane i często są związane z danym rejonem geograficznym, na którym jest inny skład gleby. 
2. Są rośliny, które są bardzo tolerancyjne, co do pH gleby i rzadko kiedy wymagają dodatkowego nawożenia. Rosną wolno, mają głęboki system korzeniowy lub potrafią wchodzić w związki symbiotyczne z bakteriami lub grzybami. Przykładowo w przypadku roślin motylkowatych, bakteria dostarcza roślinie azot, a jej gospodarz dostarcza węglowodany i inne związki organiczne. Rośliny te wykorzystuje się w rolnictwie (jako przedplon lub poplon) w celu uzupełnienia gleb w azot.
   
3. Rośliny kwaśnolubne, które chcemy sadzić na nieodpowiednich dla nich glebach, warto nawozić nawozami, które w swoim składzie posiadają dużą zawartość siarki. Tego typu nawóz jest wymagany głównie dla obniżenia pH gleby. Można więc zastosować np. siarczan amonu, który dostarczy roślinie także "azotu". 
4. Rośliny zasadolubne warto nawozić nawozami z dużą zawartością wapnia. Wapniowanie podnosi pH gleby. Można zastosować tzw. dolomit(węglan wapnia), który często wzbogacony jest także o magnez. Idealna, bezpieczna proporcja wapnia do magnezu wynosi 4:1. 
5.  Rośliny nawozić należy stopniowo i najlepiej zastosować nawóz kompletny, który ma odpowiednie proporcje składników mineralnych ( choć należy pamiętać, że każda roślina ma nieco inne wymagania mineralne). Dla przykładu, gdy kiedyś chciałam uzupełnić fosfor w akwarium roślinnym, doszło do zablokowania przyswajalności innych składników pokarmowych. Rośliny w ciągu jednego dnia się dosłownie rozpuściły. Co pokazuje, że nadmiar (nieodpowiednia proporcja) pojedynczego składnika jest dużo bardziej niebezpieczny niż niedobór.
6. Gleby piaszczyste, z uwagi na swą strukturę, bardzo słabo magazynują składniki pokarmowe, więc ich nawożenie często nie ma żadnego sensu. Minerały wraz z wodą szybko są wypłukiwane. 
7. Zbyt częste nawożenie powoduje zasolenie, które sprawia, że roślina ma problem z pobieraniem wody. Dlatego, nigdy nie należy nawozić nawozami sztucznymi, świeżo posadzonych roślin, zwłaszcza tych z gołym systemem korzeniowym. Ponieważ w tym okresie roślina potrzebuje przede wszystkim wody.
   
8.  Nawozów azotowych nie należy stosować zbyt późno, ponieważ uniemożliwia to roślinie wejście w stan spoczynku zimowego. Rośliny karmione azotem jesienią, znacznie łatwiej przemarzają. 
9.  Trawnik wysiewany na ziemiach z małą zawartością humusu, bardzo często wymaga dodatkowego nawożenia, przede wszystkim azotem.
10. Jeśli ziemia została wzbogacona kompostem(więcej tutaj) lub obornikiem to nie wymagane jest żadnego dodatkowy nawożenie (chyba, że należy skorygować pH gleby). 

Gleba to żywy organizm, który zawiera bardzo dużą ilość różnorodnych organizmów glebowych, a to one przyczyniają się do dostarczania roślinom pokarmu w odpowiednio przyswajanych dla nich formie.